Ishujt idilik të Greqisë janë të stërmbushur me turistë, por sistemi i tyre mjekësor po plasaritet.
Vdekja e një adoleshenteje shtatzënë dhe fëmijës së saj të palindur janë vetëm dy nga të paktën nëntë vdekjet e mundshme të parandalueshme në Greqi këtë verë për shkak të mungesave kronike të ambulancës dhe personel të kujdesit shëndetësor, edhe para se vendi të vihej nën rrethimin nga zjarret e furishme.
Disa spitale ishullore nuk kanë mjekë të përgjithshëm të përhershëm, duke u mbështetur tërësisht në një cikël mbulimi afatshkurtër të mbushur nga stafi nga kontinenti, i joshur nga stimujt në para. Dhe shërbimet e ambulancës janë në gjendje edhe më të keqe. Në shumë ishuj në Cyclades dhe Dodecanese, mezi mundet që një ambulancë të jetë në dispozicion 24 orë në ditë. Ky problem nuk është unik për ishujt; në Athinë funksionojnë rreth 50 autoambulanca, në vend të 85 deri në 90 që nevojiten.
“Ne duhet të ridizajnojmë shërbimin e ambulancës nga e para pasi ka boshllëqe të mëdha në të gjithë vendin”, tha për POLITICO Giorgos Mathiopoulos, president i shërbimit të ambulancës greke (EKAV).
Shumica dërrmuese e qendrave të kujdesit shëndetësor në ishujt e vegjël të Egjeut po përpiqen ta përballojnë, pasi numri i kufizuar i mjekëve duhet të jetë në gatishmëri çdo ditë.
Por edhe aty ku shteti vendos të punësojë më shumë, përpjekjet dështojnë me personelin që refuzon të zhvendoset në ishuj, ku kostoja e jetesës është bërë e padurueshme për shkak të rritjes së turizmit. Kjo e ngarkon më shumë EKAV-in.
“Ne kemi dërguar disa shpëtimtarë (kujdes shëndetësor) nga pjesa tjetër e vendit në ishuj për të mbuluar nevojat e sezonit,” tha Mathiopoulos. “Kolegët tanë janë të detyruar të ndërpresin pushimet e tyre verore për këtë, por këto janë padyshim thjesht të improvizuara”.
Rregullim urgjent
Në qershor, një grua 63-vjeçare në ishullin Kos vdiq në pjesën e pasme të një kamioni, teksa po transferohej në spitalin lokal pasi u rrëzua, ndërsa ambulanca e vetme e ishullit ishte e zënë, duke iu përgjigjur një tjetër urgjence.
Njëmbëdhjetë persona janë të detyruar të përdorin një ambulancë 24/7. Kos, një ishull me 40,000 banorë të përhershëm, i cili pret më shumë se 1 milion turistë gjatë verës, ka tre ambulanca të reja, por mund të operojë vetëm një, pasi ka vetëm 10 mjekë ndihmës, dy prej të cilëve do të dalin në pension vitin e ardhshëm.
Disa ditë pas këtij incidenti, një grua 19-vjeçare, tetë muajshe shtatzënë, vdiq në një periferi të Athinës, teksa priste për më shumë se pesë orë për një ambulancë dhe kishte bërë rreth 20 thirrje te shpëtimtarët. Edhe fëmija i saj i palindur vdiq.
Që atëherë, të paktën gjashtë raste të tjera janë zbuluar të personave që kanë vdekur në të gjithë vendin për shkak të mungesës së transportit mjekësor.
Në ishullin Lesbos, një grua 78-vjeçare humbi ndjenjat teksa po notonte. Mjekët e ndihmës mjekësore mbërritën dy orë më vonë në vendngjarje, vetëm për të zbuluar se zemra e saj ishte ndalur.
Duke iu përgjigjur kritikave në rritje pas këtyre vdekjeve të mundshme të parandalueshme, qeveria ka vendosur zjarrfikës, personel ushtarak dhe drejtues të autoriteteve lokale për të ndihmuar me mungesat e stafit në zonat turistike.
EKAV dhe mjekët protestojnë kundër vendimit duke e quajtur atë një “kërkim joshkencor për zgjidhje të shpejta”.
Ata argumentojnë se vendosja e personelit të patrajnuar në situata emergjente mund të jetë e rrezikshme për pacientët që kanë nevojë për trajtim në vendin e ngjarjes.
Parlamenti grek miratoi amendamentin për vendosjen emergjente të zjarrfikësve dhe personelit ushtarak më 27 korrik, teksa zjarrfikësit po luftonin me zjarret e mëdha që digjen në të gjithë Greqinë, të cilat madje u përhapën në një magazinë ushtarake.
“A është kjo Greqia e reformistit [Kryeministri Kyriakos] Mitsotakis?” tha kreu i grupit parlamentar të partisë kryesore opozitare Syriza, Sokratis Famellos. “A është kjo Greqia 2.0? Huazimi i zjarrfikësve, ushtarëve dhe stafit tjetër, vendosja e tyre në EKAV që nuk ka shpëtimtarë dhe shoferë? A është ky modernizim?”
Qeveria thotë se masa nuk synon t’i japë një zgjidhje afatgjatë problemit të mungesës së personelit, por të shpëtojë jetë gjatë sezonit të ngjeshur turistik.
Arritja e limiteve
Kryeministri konservator Kyriakos Mitsotakis u rizgjodh më 25 qershor, pasi premtoi reformimin e Sistemit Kombëtar të Shëndetësisë si prioritet. Ai ka premtuar se do të punësojë rreth 10,000 punonjës të kujdesit shëndetësor, duke përfshirë 800 shoferë ambulancash dhe 250 ndihmës me motoçikleta.
Por Konfederata e Punonjësve në Spitalet Publike (POEDYN) thotë se ky punësim zëvendëson vetëm pensionet e fundit dhe nuk mjafton për të përmirësuar cilësinë e kujdesit. POEDYN thotë se rreth 10,000 punonjës të kujdesit shëndetësor janë larguar nga sektori publik në dy vitet e gjysmë të fundit dhe 5,000 të tjerë pritet të largohen në vitin 2023.
Partitë opozitare po kritikojnë ashpër qeverinë për lënien e spitaleve publike në një gjendje më të keqe se para pandemisë, duke argumentuar se qëllimi kryesor është privatizimi i shërbimeve shëndetësore – diçka që qeveria e mohon.
Por problemi është më i ndërlikuar se mungesa e fondeve; pak mjekë apo staf i ambulancës duan të punojnë në ishuj.
Dy mjekët e vetëm të përgjithshëm në spitalin e Kos dhanë dorëheqjen në vitin 2021. Tashmë spitali mbështetet në personel të përkohshëm, ndërsa tenton t’i zëvendësojë, por deri më tani askush nuk ka aplikuar. Kështu ndodh edhe me pediatrin dhe radiologun.
Është një çështje që mundon shumë zona rurale në Evropë, nga fshatrat e largëta në Francë, deri te zonat veriore të Suedisë.
Por sado ëndërrimtare që mund të duket për vizitorët jeta në ishullin grek, kjo mënyrë jetese është e paarritshme për personelin mjekësor; banorët e ishullit preferojnë qiratë e turistëve afatshkurtër sesa qiratë e përhershme – por më të ulëta – nga një mjek ose infermiere.
Në fund të qershorit, kardiologu i vetëm i spitalit të Kos protestoi në oborrin e spitalit, duke mbajtur një pankartë ku shkruhej: “Kam arritur limitet e mia, kam nevojë për ndihmë”. Ai kishte punuar për 28 ditë rresht dhe si mjek i vetëm i klinikës së kardiologjisë në ishull që nga maji.
Djegia është një shkak kryesor i përmendur në një listë në rritje të dorëheqjeve të mjekëve në të gjithë ishujt. Federata e Shoqatave të Mjekëve të Spitalit (OENGE) tha se kjo “tani po evoluon në kolaps operacional të shumë spitaleve në rajon dhe gjithashtu të departamenteve spitalore në qytetet më të mëdha”.
“Këto gjëra nuk lejohen të ndodhin në një botë të qytetëruar, në një vend evropian, në një destinacion turistik”, tha kryebashkiaku i Kos Theodosis Nikitaras. “Nevojiten rekrutim të përhershëm dhe zgjidhje të përhershme”.
